genel ve fiziki coğrafya(kuraklık ve buzullar)

                                                   KURAKLIK

250-300mm’lik yağışın olmasıyla kurak bölge olur.Kurak olması için nem olmayacak.Korrozyon;yapıların üzerinde meydana gelen aşınım şeklidir.Rüzgar geçerli.Tafoni ve yardanglar korozyonlardan oluşmuştur.Orta Asya çöllerinde daha sıklıkla görülür.Yardang denilince aklımıza sadece Orta Asya çölleri aklımıza gelecek.Sedimenter kayaçların üzerinde oluşur.

Deflasyon;yüzey üzerinde aşındırma yaparsa yaparsa deflasyon denir.Dalgalı aşındırmaya ripple-mark denir.İki dalga arasındaki çukurluklara uruk denir.Yüzey aşındırmalarının hepsi deflasyonla oluşur.Tafoni kuş yuvası şeklindedir.Atmosferde gördüğümüz bütün tozlar suspension oluşturur.

Façetalı çakıllar üçgen şeklindedir.Kuru göllere playa denir.Tuz gölü playa alanlarıdır.Kapadokya’nın her yerinde kırgıbayır vardır.Gölden geçen tozlar gölün kıyısına birikir.Buralarda rünet araştırması yapmak gerekir.Mantar kayalar;rüzgarın alttaki ince tabakayı aşındırıp inceltmesiyle yukarısı mantar görünümünü almıştır.

Hamada ve reg’ler;çöllerin üzerindeki taşlara denir.

Bolson;kuru göl ve dağ arasındaki yere bolson denir.

Tuz gölünün olduğu yer playadır. playa; bolsonların az derin,tuzlu ve geçici göl veya bataklıklarla kaplı olduğu alanlardır.

Pediment için 4.jeolojik zaman gerekmektedir.Tepeyle düz alan arasında köprü görevi gören yere pediment denir.İnselbergler;pediment üzerindeki aşınmamış tepeye denir.

Yağışlar 150mm’nin altına düşerse çöller oluşur.Kum gelip yuvarlak bir tepe oluşturursa buna done denir.Hilale benzeyen kumlara barkan denir.Kumullar birbirine paralel uzanıp,yanda geçit yaparlarsa transversay denir.Rüzgarın yönüne göre oluşur.Yüzey şekillerine bağlı da oluşur.Çizgisel kumullarında oluşursa linear kumullar meydana gelir.Ağ gibi kumullar olursa network oluşur.bunlar biriktirmeyle oluşur.Yıldız tipi şeklinde oluşuyorsa stardone kumullar denir.

Barkanlarda kumul olmak zorunda değildir.Taş yarıklarının arasındaki tozlardan da oluşabilir.Lösler eski deniz varlığında oluşurlar.taşınmışlardır.Çin demek lös demektir.Badlanslar için sedimenter kayaçlar olması gerekmektedir.

                                                BUZULLAR

Buzul da bir kayaçtır ama eriyen bir kayaç.Dünyanın %10 u buzullarla kaplıdır.Buzulların yükseltisi kuzeye indikçe azalır.Basınçtan dolayı buzullar alttan erir.Birde kireç taşları alttan erir.

                              BUZUL BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ

Bankiz;geçici buzullardır.Yazın erir,kışın yeniden oluşur.Buzullarda aşınma sonucu biriken yapıya moren denir.Uçta bulunursa uç moren denir.Buzulun bulunduğu yere göre ad verilir.

Kama;birikim şeklidir.Done benzeyen tepelerdir.Yuvarlak şeklindedir.

Ekser;bütün Avrupa ülkelerinde görülür.Tepeler yontularak düz hale gelir.Ya da morenleri biriktirerek sınır şekli halinde olmasına denir.

Ketil;buzulların meydana getirdiği küçük çukurluklardır.

Drumlin;buzul getirip morenleri yığıyor ve güzel bir şekil meydana getiriyor.Buna drumlin denir.

Buzulların gelip aşınmasıyla oluşan yerlere arat denir.

Sander;son düzlük anlamına gelir.buzul aşındırmasıyla oluşur.

Buz yalağı;dağların üst kısmında aşındırma ile oluşan küçük çukurluklardır.Buz yalağının erimesiyle oluşan büyük çukurluklara sirk gölü denir.

genel ve fiziki coğrafya(volkanik faaliyetler)

                               VOLKANİK FAALİYETLER

Derinlik volkanizması ve yüzeysel volkanizma olarak ikiye ayrılır.Derinlik volkanizmasında gazlar dışarı çıkmıyor.Bunların en önemli özelliği metamorfizma oluşturur.Lakolit;yana girmiş büyük yerlere denir.Batolitlerten küçüktür ve kubbe biçimindedir.Bunların çoğu granitlerdir.

Dayk;yeraltında oluşan baca tipindeki yarıklara denir.Volkan bacası patladıktan sonra magma donar.Yeniden patlama ihtimali var.Bacanın aşınmasıyla yeryüzüne çıkmasına nek denir.

Gayzer;sıcak su kaynaklarıdır.Gayzerler farklı zamanlarda  patlar.Çünkü yan taraftan gelen gelen suların ısınma süresi birbirinden farklıdır.Yellowstone basınçtan dolayı her zaman yükseliyor.Kısa bir süre sonra patlayacak.İnanılmaz derece toz ve duman bulutu meydana gelecek ve Türkiye’de bundan etkilenecek.Endonezya’da 100’den fazla aktif volkan var.Peru ve Şili’de de 100’den fazla volkan var.

Peri bacası oluşması için karasallık gerekiyor.Tüfler için sel ve kırkikindi yağışlarının olması gerekiyor.ignimbirit;sert tüfler.Kızılırmak’ın orda olmasının nedeni;gölsel tortul olmasından dolayıdır.Peri bacasının şapkasının oluşması için kil,maar ve kireçtaşı gereklidir.Evrende hareket etmeyen bişey yok.Manganez ve magnezyum denizlerin veya okyanusların altında oluşur.Göllerin altında oluşmaz.Volkanizmanın temel özelliği;volkanik şekiller oluşturur.İklim ise;bu volkanik şekilleri bozar.

İzlanda,Endonezya ve Hawai’nin yüzölçümü büyür.Nedeni;volkanik faaliyetler adayı kıyıya doğru sürükler.Bir lahar akıntısı,bir de kayaçların kıyıyı doldurmasıyla yüzey büyür.Lahar akıntısı;çamur akıntısıdır.

Hawai tipi:bazalt tipi kayaçlar çıkar ama kayaçlar çok geç soğur.ağırlık arttıkça mantoya doğru gömülme artar.Tokya’da denize gömülüyor.süpsidanstan dolayı.Dağdan gelen miktarlar Tokyo üzerinde ağırlık yaptığı için denize doğru gömülüyor.

Guyot;denizaltı volkanizmasıyla oluşmuş adalara denir.Suyun yüzeyine çıkacak diye bişey yok.Yüzeye çıkamazlar.Pasifik okyanusunda 40 bin guyot var.Yeryüzüne çıksa mercanlardan oluşurdu her yer.Maarın küçüklerine diyatrama denir.Maar;patlayan çukur demektir.

Barancos’lar;volkan konilerinin yamaçlarında yer alan bir diziliş gösteren “V”tipi akarsu vadileridir.Magma gelip yüzeye vurup çıkmazsa “don” oluşur.İki tane dağ arasında kalan yamaçların üzerindeki üçgen şeklindekilere “planez” denir.

genel ve fiziki coğrafya(karstik şekiller ve kıyı tipleri)

Karstik şekiller:karstik şekillerin oluşması için kireç gereklidir.Genç oluşumlu kireç taşlarının en önemli özelliği ;hemen aşınmasıdır.İlk karstik şekiller lapyalarla oluşur.Bunun oluşması için yağışın ve çatlakların olması gerekmektedir.Kalsitleri karbondioksit besler.Oksijen bunların düşmanıdır.Kayaçların temel özelliği;hem dıştan hem içten erirler.                                                                      Dolin;kalkerli arazilerde erime ve çökme sonucu oluşan tava şeklindeki şekillerdir.                                                                                                                                                                              Uvala;dolinlerin birleşmesi ile oluşan büyük çukurluklardır.                                                                                                                                               Polye;uvalalardan daha geniş şekillerdir.Magaralara kesinlikle maskesiz girilmez.Caco₃  tehlike oluşturur.Obruğun oluşması için çökme meydana gelmesi gerekmektedir.                                                                                                                                                                 Hidrostatik denge;altta sert tabaka ortada su üstte de sert tabakanın bulunması.En genç taşlar 60milyon yaşında.                                                                                                                 Travertenler;kireç taşlarının olduğu yerde oluşur.Antalya tamamen travertenlerden oluşur.Eğirdir gölü tektonik hareketlerle oluşmuş,karstik kayaçlarla gelişmiştir.

                                                  KIYI TİPLERİ

Enine kıyı tipi;bütün graben sahaları enine kıyıyı oluşturur.koy ve körfezlerin olduğu yerde enine kıyı oluşur.Dağların dik uzandığı yerlerde görülür.Egeid adası çöküyo.çökmesiyle Ege denizi ortaya çıkıyor.                                                                       Ria tipi kıyılar;vadilerin içinin suyla doldurursak buna ria tipi kıyılar denir.(ist-çanakkale)                                                                                                                                                                Fiyort tipi kıyılar;buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla fiyort kıyılar oluşur.(İskandinav yarımadası)                                                                                                                                                   Boyuna tipi kıyılar;dağlar kıyıya paralel uzanır.                                                                                           Dalmaçya tipi kıyılar;paralel kıyıların önüne ada koyduğun zaman dalmaçya kıyı tipi oluşur.(Akdeniz’de Finike-Kaş )Şimdiki dalmaçya kıyılar Hırvatistan’ın güneyi.                                                                                                                                                                      Limanlı kıyılar;geniş tabanlı vadilerin veya koy-körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.Karadeniz’in kuzeyindeki kıyılar(odessa-dinyesper)Yurdumuzda Büyük ve Küçük Çekmece                                                                                    Haliçli kıyılar ülkemizde yok.Çünkü gel-git yok.

genel ve fiziki coğrafya(jeomorfoloji2)

Jeomorfolojiyi anlamak için 3özellik gerekiyor:                                                                             1)Geçmişi bilmek                                                                                                                               2)Yüzey şekillerini oluşturan iç ve dış özellikleri                                                                                                                 3)İklim                                                                                                                                                   Nem ne kadar hızlı hareket ederse o kadar çok sağanak yağış meydana gelir.Muson yağışları için bir dağ gereklidir.İndus vadisinde dağ yoktur.İndus vadisinde dağ olmadığı için Tar çölü meydana geliyor.Himalayalardan aşağıya inen bütün rüzgarlar yağış getirmez.Çünkü föhn rüzgarlarının etkisiyle yağış oluşmaz.Föhn oluşması için 100m yeterlidir.Kireç taşlarını oluşturan canlılara limünitik denir. Miyosen de 25yıl önce Aksaray dümdüz bir alandı.Hasan dağı dahi bu dönemde oluşmamıştır.Bütün taş kömürleri kambriyen zamanında oluşmuştur.Karboniferde 2-3m boyundaki bitkiler 60-70m ye kadar çıkıyor.Zonguldak havzasındaki ağaçlar Ekvatoral bölgedeki ağaçlardandır.Hareketlilik dünyanın önemli bir olayıdır.Karadeniz’deki yükselmelerin sebebi sonucunda;çentik vadiler meydana geliyor.Karadeniz’deki “V”tipi vadilerin varlığından orada yaşayan kişiler oralara ev kuramıyor,tarım arazisi yapamıyor.Kıyı şeritlerine yerleşiyolar.Karadeniz nüfusunda genellikle kadınlar var.Erkekler büyük şehirlere yerleşiyorlar.Bunlarn temel sebebi süpsidanstır.                                                                                                                                                  2.jeolojik dönem;Toros dağının tetis denizinde kuluçkaya yattığı dönem.Dağın aşınmasıyla oluşan yerde peneplen oluşuyor.Kocaeli eskiden dağdı.Şimdi peneplen şeklindedir.                                                                                                                                  Oligosende(3.jeolojik zaman);Bütün dağlar yükseliyor.Kızılırmak Canik dağlarını delmiştir.Oradan akan suların önü kesilmiştir ve geniş tabanlı vadiler meydana gelmiştir.                                                                                                                                                         Antesedans;testere gibi gömülmeye denir.Bütün tektonik hareketler ve akarsular oligosenden sonra oluşmaya başlamıştır.Diyosenden sonra patlayan dağlar meydana geldi.Miyosende iç denizler kapanınca bor minareleri meydana geldi.Hindistanın iç denizi ve gölü olmadığı için bor minareleri yoktur.Bor minarellerinin olduğu her yerde iç deniz vardır.Linyitlerin olduğu yerlerde de iç vardır.İç denizlerin varlığını kil sayesinde öğrenebiliriz.Kuaternerde buzul ve buzul öncesini incelemek gerekir.Türkiye’de 2000m yükseklikte buzul topografyası görülür.Cilo dağı üzerinde de sirk gölleri bulunur.Kuarternerde 4tane dönem vardır.Bunların içinden önemlisi wörmdür.Alüvyal sahalar oluşuyor.14bin yıl önce gelmiş olsaydık Hasan dağında sadece dumanların yükseldiğini görecektik.Bor minarelerinin oluştuğu dönemde kuraklık var.Bor minareleri için kuraklık gerekli.

genel ve fiziki coğrafya(jeomorfoloji)

Genel ve fiziki coğrafya(jeomorfoloji)

Kambriyen döneminde bir patlama meydana geliyor.İlk tek hücreli canlılar sonradan omurgalılara kadar devam ediyor.Kambriyenden sonra kemikli canlılar karaya çıkmaya başlıyorlar.enterasan bir şekilde bir daha patlama meydana geliyor.Bunun sonucunda da otlar oluşuyor.65yıl önce bir göktaşı çarpması sonucu dinozorlar ölüyor.İki gök taşının stok edildiği yer vardır:Mars ve Jüpiter arası.                                                                                                                                        Güneş sisteminin dışında OOART bölgesinde hem göktaşı hem de kuyruklu yıldızlar var.Halley kuyruklu yıldızı 76 yılda bir bize görünür.Bu patlama sonucu otlar meydana gelirken birçok ağaç yok oluyor.Okyanusal levhalar birbirine yaklaşır-uzaklaşır.İki kıtasal levha birbirine çarptığı zaman dağ oluşur.Sıradağların hepsi bu şekilde oluşmuştur.mantoya gömülme olayına süpsidans denir.kireç taşı iki şekilde oluşuyor:biri deniz canlılarından diğeri de balık ölülerinden.Bir okyanusal levha bir kıtasal levhanın altına girerse büyük çukurluklar meydana gelir.Altta genç kayaç,üstte yaşlı kayaç olursa olursa arazi terselmesi meydana gelmiştir.

genel ve fiziki coğrafya(güneş ve ay tutulması)

Genel ve fiziki coğrafya(güneş ve ay tutulması)

Güneş 5.500santigrat sıcaklığı sahip.Güneş her saniye 4.500milyon ton zayıflıyor.Yani bünyesinden gazlar gidiyor.Bizim gezegen sisteminin %99.8 ini güneş oluşturuyor.Bizim için faydası fotosentez yapıyor,iklimi güneş enerjisi enerjisi çalıştırıyor ve hayatımızı Güneş ışığı sayesinde hayatımızı sürdürüyoruz.

Güneş tutulması ayın kısa süre içinde güneşi gölgelemesi ve güneş ışınlarının Dünya’nın bir bölümüne ulaşamayışı olayına Güneş tutulması denir.bu olayda gökyüzü kararır,hatta yıldızlar bile görülebilir.Tam tutulma olsa bile ancak sadece 8 dk sürer.33yılda bir Güneş tutulması olur.

Ay kendi ekseni çevresinde dönerken aynı zamanda da yer çevresinde dolanmaktadır.ama dünya ile birlikte güneş çevresinde de dolanır.Ay ile yer arasında önemli farklılıklar vardır:                                   1)Dünya hem kendi ekseni çevresindeki dönüş hareketini ve hem de yörüngesi üzerindeki dolanım hareketini batıdan doğuya,ay ise tam bunun tersi yönde yapar.                                                                   2)Ay yörüngesi üzerindeki bir dolanım hareketini 29gün 12saat ve44dakikalık bir Dünya günü süresinde yapar.bu süreye sinodik ay veya kamer ayı denir.

Ay tutulması,ayın bütünü yada bir bölümünün karanlıkta kalması demektir.oluşma nedeni;Ay-yer ve Güneş’in yörüngeleri üzerindeki hareketleri sırasında aynı hizaya gelirlerse;Yer Güneş’ten gelen ışınları bir süre engeller.Yer güneş ve ay arasına girer.Böylelikle ay tamamen veya kısmen karanlıkta kalır.

coğrafya dersi 2(gezegenler)

galaksi Nedir
uzayda milyonlarca yıldızın, gaz ve toz bulutlarının kümeleştiği uzay odaklarının genel adı. Gökada olarak da bilinir.başlıca gezegenlerimiz: jüpiter, venüs , merkür, dünya, mars, satürn, uranüs, plüton, neptün.
JÜPİTER:gazlardan oluşmuş merkez yoktur alt tarafında girdap vardır.alt tarafında 4  tane gezegen vardır.kendisi gazlardan oluşmasına rağmen uyduları katıdır.güneş sisteminin en büyük gezegenidir.mars ve jüpiter arası gök taşı kuşağı vardır.bunlar arasında kullanılan gök taşlarına (pulsar)
dünyaya çarpar. çok hızlı dönen bir gezegendir kendi etrafındaki dönüşünü 10 saatte tamamlar. güneş çevresini 12 yılda döner.
MERKÜR:güneşe en yakın gezegendir. burada yaşlanma erken olur. dolaşımını yaklaşık 88 yer gününde tamamlar.güneşe uzaklığı 58 milyon km dir.aşırı parlaklıktan dolayı sadece akşam ve sabah saatlerinde görülür. uçurum cenneti olarakta bilinir. yer çekimi vardıır.gece gündüz sıcaklığı çok fazladır.sodyum, hidrojen,helyum ve oksijen vardır.hidrojen ve helyum güneşten gelmiştir.
VENÜS:Gezegenler sisteminde Güneşin tam tersi döner.400santigrat derecedir.dünyaya en çok benzeyen gezegendir.taştır.Hidrojen ve karbonmonoksit vardır.venüs günü 243 gündür.
MARS:Çok büyük kanyon vadilerin olduğu yerdir.araç indirilerek incelenen tek yerdir . iki kez araç gönderilmiştir.marsın ve güneş sisteminin en yüksek dağı olan olimpus dağı 27 bin metre yüksekliktedir.
SATÜRN: halkası hidrojen ve helyumdan oluşur.güneşin çevresini 30 yılda döner.titan uydusu satürnün en büyük uydusudur. yoğun bir atmosfer olarak bilinen tek doğal uydudur.dünya dışında yüzeyinde kararlı sıvı bulundurdığu kanıtlanan tek gök cismidir.güneş sistemindeki en büyük 2. uydudur.

coğrafya dersi 1

evrende   yaklaşık 13 milyon 800 bin yıl önce büyük patlama meydana gelir.Nasa  3000 yıl öncenin fotoğrafını çekiyor.300 bin km\saat ışık hızı enyakın galaksisi andromeda 2 milyon 5 yüzbin km\s  uzaklıktadır.bing bang teorisinde dünyanın fotoğrafını kozmik dalgalar sayesinde çekerler.fotoğraf çekilirken görülen kırmızı noktalar gezegenin biden uzaklaştığını gösterir. bu duruma göre evren bir yere doğru genişliyor da denebilir. bunun sonucunda patlama meydana gelecektir. ilk patlama esnasında ilk 3 dk çok önemlidir.5-10 milyar santigırat derece sıcaklık meydana geliyor. bu sıcaklıkta atomların olması imkansızdır3 dk ya gelince sıcaklık 1 milyar santigrat dereceye kadar düşer. sırasına göre :
hşdrojen, helyum ve lityum oluşur.yıldız ve galaksilerin birbirine çarpması olayına kuasar denir. biz yani samanyolu spiral galaksi içindeyiz.yıldızlar ise galaksinin ışık saçan yerindedir.bütün yıldızlar toz bulutundan oluşur.sonra  bu yıldılar kırmızı dev dalgalar haline gelir sonradan da yıldız oluşur.