genel ve fiziki coğrafya(izoterm haritası ve atmosfer basıncı

               İZOTERM HARİTASI

Sıcaklık yeryüzünün her yerinde aynı değildir. Dikey yönde değişiklik gösterdiği gibi yatay yönde de değişiklik gösterir. Yeryüzünde sıcaklığın dağılışını gösteren haritalara izoterm haritaları denir.2kez sıcaklık ortalaması alırız: Temmuz ve ocak ayında.

Sıcaklık değerleri arasındaki farka amplitüt denir. Akdeniz ve kara denizdeki sıcaklık farkının nedeni; denizellik karasallıktır. Kışın karasallık Türkiye’yi olumsuz yönde etkiliyor. Temmuz ayında hava şartları daha kararlıdır. Yükselti arttıkça sıcaklık da azalmıştır. Erzurum ve Kars’ın aşırı soğuk olmasının nedeni; yükseltidir. Ama Temmuz-ocak ayında karşılaştırırsak nedeni; denizellik karasallıktır. Hindistan’daki 30 derece sıcaklık musonlarla alakalı.

                                             ATMOSFER BASINCI

Yükselti arttıkça basınç azalır. Alçak basınç alanları çevreden merkeze; yüksek basınç alanları da merkezden çevreye doğru sapar. Güney yarım kürede saat yönünde döner, kuzey yarım kürede saat yönünün tersinde döner. Lodos, kıble bütün Türkiye2de esen rüzgârlardır. Lodos güney batıdan eser. Ilıktır. Kıble ve keşişleme Arabistan çöllerinden gelen rüzgârlardır. Etezyen rüzgârı Ege bölgesinde daha çok etkilidir. Balkanlardan gelir. Ege denizinden geçtiği için denizden nem alır. Ilıklaşır, İzmir’de estiği zaman hava serinler. Başka bir yerde daha görülür. Bey dağlarını aştıktan sonra Antalya’ya fön etkisi yapar. Orada aşırı sıcak bir etki yapar. Rüzgârın hızını basınç farkı etkiler. Arada fark az olursa orada fırtına olur. Aradaki fark fazla ise rüzgâr hafif ve serin eser. Hızı oluşturan faktör ani basınç değişimidir. Kar yağışlarını oluşturan bulutlar stratus bulutları denir. Rüzgârın hızı dağlara çarparak geldiği için hızı azalır. İki basınç eğrisi birbirine yakınsa burada fırtına olacaktır. Antalya’nın oralardaki Amanos Dağı keşişlemenin esmesine engel olur. Endemik bitkinin olması için rüzgarın olmaması lazımdır.

genel ve fiziki coğrafya(iklim elemanları)

güneş ışınlarının geliş açısı yeryüzünde sıcaklığın dağılışını etkileyen en önemli faktördür.Güneş ışınları bir yere ne kadar dik gelirse sıcaklık o kadar yüksek olur, ne kadar eğik açıyla gelirse o kadar sıcaklık düşük olur.Güneş ışınları enlemlere göre değişir. Ay olmasa Dünyanın eksen eğikliği sabit olmazdı. Dünya 6ay soğuk, 6ay sıcak olacaktı.Dünyanın  şekli geoid. Kutuplardan basık, ekvatordan şişiktir. Termik yüksek basınç olmasının nedeni; Güneş ışınlarının az gelmesidir.

yükselti; her 100 metrede sıcaklığın 0,5 santigrat düşmesidir.Konveksiyonel ve oroğrafik yağışlar için yükselti şarttır.

kara ve denizlerin dağılışı;karalar çabuk ısınır, çabuk soğur. Sivas'ın Kayseri'den soğuk olmasının nedeni;jips kayaçlarıdır.Jipsler ısıyı tutamazlar.

nem;denizellikten farkı evapotransprasyon bitkilerin terlemesidir.Ormanlar %66 oranında nemi arttırıcı etkiye sahiptir.Konveksiyonel yağışlara neden olan topraklardaki nemdir.

okyanus akıntıları;okyanus akıntılarının yeryüzünde sıcaklığın dağılışı üzerindeki etkisi küçümsenemeyecek kadar önemlidir. okyanus akıntıları denizlerde sıcaklığın ekvatordan kutuplara doğru düzenli bir biçimde azalmasını etkiler. soğuk denizlerin yoğunluğu fazladır ve akıntıyı etkiler.Dünyanın dönüşü de etkiler. Tuzluluğun az olması ve çok olması da etkiler. Tuzlu kütlelerin yoğunluğu fazladır. Tuzlu kütlelerden az olan kütlelere doğru akar. Rüzgarda etkiler ve balıkların çok olduğu yerde plankton da vardır.Humbolt soğuk su akıntısının olduğu yerde enino yağışlara meydana gelir.Şili ve Peru'da balıkçılığın önemli bir yeri vardır. Sıcak ve soğukların enino yağışları üzerinde etkisi vardır.Enino döneminde Filipinler, Endonezya ve Avusturya muhteşem yağışlar alır. Lanina döneminde Avusturya'dan  Güney Amerika'ya doğru büyük akım meydana gelir. Humbold akıntısı da kesintiye uğrar. Balık olmaz ve kıtlık meydana gelir. Kanarya adalarının hepsi volkaniktir. 20 derece üzerindeki balıkların lezzeti iyi değildir. 20 dereceyi geçerse mercanların yaşama şansı yoktur.

Bitki örtüsü;gündüzleri yerin fazla ısınmasını ve topraktaki suyun  buharlaşmasını engeller. Geceleri ise bitkiler yerden ışımayı azaltarak soğumayı yavaşlatır. Bunun için bitki örtüsü sıcaklığın değişimini azaltan bir etkiye sahiptir.Terleme yoluyla havadaki nem miktarının biraz artmasına neden olur. Ormanlık alanlarda gece-gündüz farkı az, çıplak arazilerde daha fazla olur.

genel ve fiziki coğrafya(iklim2)

İklim konusunda bilmemiz gereken önemli bir konu var. Günlük hayatta kullandığımız meteoroloji diye bilim dalı vardır. Meteoroloji de dört kez ölçüm yapar. Sabah 5-6 arası ve öğlen de 13-16 saat arasında tahmin yapar. Coğrafyacılar günlük verilere bakmaz. Aylık ve yıllık verilere bakar.33yılda bir iklim değişir. Avrupa soğuk bir dönem yaşandığı dönemde güney ve Amerika’ya göç etmişlerdir.

Hava durumu; dar bir alanda, kısa süre içerisinde değişen atmosfer olayına denir.

Meteoroloji; hava durumunu inceleyen bilim dalına denir.

İklim geniş sahalarda uzun yıllar boyunca aynı kalan ortalama hava haliyken; hava durumu dar bir alanda kısa sürede değişen atmosfer olayıdır.

Endemik bitkiler; coğrafi şartlara bağlı oluşan bitkilerdir.

Relikt bitkiler; tarihi zamanlardan kalan bitkilerdir.

Bir iklim analizi yapacaksak 33yılın dolması beklenmelidir. Bundan az olan sürede doğru tahminler yapılmaz. Sıcaklık iklimin ana elemanıdır. İklim; sıcaklık ve soğukluğun ortaya çıkardığı bir değerdir.

Troposfer; kalınlığı 16km civarındadır. Kalınlığı kutuplara gidildikçe azalır. Kutuplar az katmana sahip olduğu için iklim elemanları sınırlıdır. Ekvatorda çeşitli iklimler görülebilir.

Ozonosfer; güneşten gelen ultroviyöle ışınlarını durdurur. Bu ışınlar insanı kanser yapar. Ozon katı 19km den başlar. Ekvatorda 45km den başlar. Dünyadan gelen kulorofulora karbon ışınları yer. Değişime sokar.Bu ışınların en önemli kötülüğü planktonları öldürür.Denizdeki yaşamları bitiriyor. Birçok canlının gen yapısını bozuyor.

                         İKLİM ELEMANLARI

Sıcaklık; potansiyel enerjiye ısı denir. Isı harekete geçerse buna sıcaklık denir. Sıcaklığın olabilmesi için;cisim veya canlılar üzerinde hissedilmesi gerekmektedir.Bize sıcaklık veren olay albedodur.%27 lik bir miktar yeryüzüne gelir.Ama her yere %27lik bir miktar gelmiyor.Şehir merkezlerinde sıcaklık uzaya kaçamaz.Çünkü binalara çarparak ilerler ve uzaya kaçması imkansızlaşır.Koyu yerler daha sıcak,dalgalı alanlar daha az sıcak olur.

                                          SICAKLIK ETMENLERİ

1)Güneşin geliş açısı

a)yerin şekli                                                         c)yerin günlük hareketi

b)yerin eksen eğikliği ve yıllık hareket            d)bakı ve eğim

2)güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol

3)güneşlenme süresi

4)yükselti

5)kara ve denizlerin dağılışı

6)nem

7)rüzgarlar

8)okyanus akıntıları

9)bitki örtüsü

genel ve fiziki coğrafya(iklim)

                                                         İKLİM

İklim,canlı yaşamını etkileyen en önemli unsurdur.Ayrıca yeryüzünün şekillenmesinde önemli bir rol oynar.İklim etkilerini üç ana başlık altında toplayabiliriz:

1)iklimin insan üzerindeki etkileri  

a)nüfusun dağılışı                             d)fizyolojik gelişimleri ve karakterlerini

b)ekonomik faaliyetleri                   e)kültür faaliyetlerini etkiler.

c)yiyecek ve giyecekleri

2)iklimin ekonomik hayat üzerindeki etkileri

a)sanayinin dağılışını                                d)turizm faaliyetlerini

b)ulaşım faaliyetlerini                               e)tarım faaliyetlerini

c)konut tipi ve kullanılan malzemeyi      f)ürün çeşitliliğini

Bunlara bağlı olarak ticaret şekilleri de iklimin kontrolü altındadır. İklimin iki temel faktörü vardır:Sıcak ve Soğuk.

Dünya’nın kendi ve Güneş etrafında dönmesiyle oluşan planetör faktörler vardır.Dünya’nın kendi etrafında dönmesiyle;iklim gece-gündüzden etkilenir.Güneşin gelme açıları değişir.

Maritizm; denizel                        continata; karasal

Karasal polar hareketi sadece soğukluk getirir.Continata polar olarak biz de Sibirya yüksek basıncı olarak gösterilebilir.Türkiye’de kışın sadece cephesel yağış alanları görülür.

İzlanda yüksek basıncından Basra alçak basıncı

Sibirya yüksek basıncından azor alçak basıncı Türkiye’yi etkiler.

Denizden geçen bir hava kütlesi denizden geçerken nemi alır ve dağa çıkarken yağış olarak bırakır.