güneş ışınlarının geliş açısı yeryüzünde sıcaklığın dağılışını etkileyen en önemli faktördür.Güneş ışınları bir yere ne kadar dik gelirse sıcaklık o kadar yüksek olur, ne kadar eğik açıyla gelirse o kadar sıcaklık düşük olur.Güneş ışınları enlemlere göre değişir. Ay olmasa Dünyanın eksen eğikliği sabit olmazdı. Dünya 6ay soğuk, 6ay sıcak olacaktı.Dünyanın şekli geoid. Kutuplardan basık, ekvatordan şişiktir. Termik yüksek basınç olmasının nedeni; Güneş ışınlarının az gelmesidir.
yükselti; her 100 metrede sıcaklığın 0,5 santigrat düşmesidir.Konveksiyonel ve oroğrafik yağışlar için yükselti şarttır.
kara ve denizlerin dağılışı;karalar çabuk ısınır, çabuk soğur. Sivas'ın Kayseri'den soğuk olmasının nedeni;jips kayaçlarıdır.Jipsler ısıyı tutamazlar.
nem;denizellikten farkı evapotransprasyon bitkilerin terlemesidir.Ormanlar %66 oranında nemi arttırıcı etkiye sahiptir.Konveksiyonel yağışlara neden olan topraklardaki nemdir.
okyanus akıntıları;okyanus akıntılarının yeryüzünde sıcaklığın dağılışı üzerindeki etkisi küçümsenemeyecek kadar önemlidir. okyanus akıntıları denizlerde sıcaklığın ekvatordan kutuplara doğru düzenli bir biçimde azalmasını etkiler. soğuk denizlerin yoğunluğu fazladır ve akıntıyı etkiler.Dünyanın dönüşü de etkiler. Tuzluluğun az olması ve çok olması da etkiler. Tuzlu kütlelerin yoğunluğu fazladır. Tuzlu kütlelerden az olan kütlelere doğru akar. Rüzgarda etkiler ve balıkların çok olduğu yerde plankton da vardır.Humbolt soğuk su akıntısının olduğu yerde enino yağışlara meydana gelir.Şili ve Peru'da balıkçılığın önemli bir yeri vardır. Sıcak ve soğukların enino yağışları üzerinde etkisi vardır.Enino döneminde Filipinler, Endonezya ve Avusturya muhteşem yağışlar alır. Lanina döneminde Avusturya'dan Güney Amerika'ya doğru büyük akım meydana gelir. Humbold akıntısı da kesintiye uğrar. Balık olmaz ve kıtlık meydana gelir. Kanarya adalarının hepsi volkaniktir. 20 derece üzerindeki balıkların lezzeti iyi değildir. 20 dereceyi geçerse mercanların yaşama şansı yoktur.
Bitki örtüsü;gündüzleri yerin fazla ısınmasını ve topraktaki suyun buharlaşmasını engeller. Geceleri ise bitkiler yerden ışımayı azaltarak soğumayı yavaşlatır. Bunun için bitki örtüsü sıcaklığın değişimini azaltan bir etkiye sahiptir.Terleme yoluyla havadaki nem miktarının biraz artmasına neden olur. Ormanlık alanlarda gece-gündüz farkı az, çıplak arazilerde daha fazla olur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder